Gramota Konstantina Asena 1. … i kь pročioïmъ bl(a)g(ověr)nnoïimь iže sьzdaše i priložiše s(ve)toïi i pravoslav’noïi c(a)rie. Se ubo jes(tь) b(o)goljubija dělo brěg̨ǫšteje, skrovišta oï imanija daati kь s(ve)toïimь i b(o)ž(ь)s(t)vьnoïimь cr(ь)kvamь, jakože bo i s(ve)toïi i pravoslav’noïi c(a)rije grьč'ci oï ..blъgar'scioï, i žjupani i knęzevi i kraloïe Srьp(ь)skoïjǫ Zemlę, mnogousrьdnǫję ljubovъ i popečenije imęšte kь s(ve)to(ïmь) i b(o)ž(ь)s(t)vioïmь cr(ь)kvamь, takožde i c(a)r(ь)s(t)v(o) mi ōněmь bl(a)gověr‘noïimъ i s(ve)toïimъ c(a)remъ prěžde mene boïv'šiihъ porevnovahъ daroï neōskędnoïję oïzlivati i ōbogaštati ihь sъšъdšju c(a)r(ь)s(t)v(u) mi vъ Dolnęję Zemlę ōbrěte c(a)r(ь)s(t)v(o) mi manastirь velikomęčenika H(ri)s(to)va Geōrgija Gorga sьzdan'na Romanomъ s(ve)toïmь c(a)remь, na brъdě Vir'gině prěmo Skopii grad(a) nadь Serěvǫ i navod(o)mъ inoplemennoïkь Agarěnь, izguboïv'ša vsa pravila svoja i metohę svoję padša do ōsnovanija, i pakoï s(ve)toïmь kir' Aleksijemь c(a)remь sьz'dan'na i vьzdvižen'na i proslavlen'na i mnozěmi s(ve)toïmi pravověr'noïmi c(a)ri podarovanna, i pokrěplen'na, iznese prědь c(a)r(ь)s(t)v(o) mi arhimǫdritь č(ь)st(ь)nago hrama togo Varlaamь pravila i hrisovulę s(ve)toïihь i pravověr'noïihь c(a)rei prěžde mene boïvšiih, i krali i s(ve)tago Romana c(a)rěi, Diōgena carě, s(ve)tago Petra c(arě), kir' Nikifora c(a)rě i pročiih, i s(ve)tago kir' Aleksija c(a)rě, Kaloïōana carě, kir' Manoila c(a)rě, kir' Tod(o)ra c(a)rě, kir' Isakě c(a)rě, s(ve)tago Simeōna Nemanę děda c(a)r(ь)s(t)vu mi, Vatacě c(a)rě Kalimana c(a)rě, ljubeznono (sic) c(a)r(ь)s(t)v(o) mi prijemь, i pročete, ne potvorih ni prěvrědih, nъ ispavivь i krěp'čaiše utvrъdoïhъ, pače vsěh c(a)rei i krali vyšepisan'noïh. Ljudje koi sę ōbrětajętь vь grad(ě) Skopьskomъ, s(ve)tago i velikoslavnago velikom(ǫ)č(e)n(i)ka Hr(i)s(to)va Geōrgija Gorga i pobědonosca vъ branehъ, i pobědonosca vь braneh (sic), da ne rabotajętь vь c(a)rinǫ nikojǫ rabotǫ, ni da davajǫtь nikojǫ priplatǫ, ni da meteha s nimi ni sevas(tь), ni prahtorь, [ni kn]ęzь, ni kastrofilakь, ni vatah(ь), ni topštikalь, ni sǫditi ni svęzati, ni globǫ vьzęti, nikoi dohodokь. I nadčel'nikom(ь) studenecъ .PE. i Slivъštica ōt izvora ejǫ, i panagir' .K(A). noem'vrja. Vь siih(ь) ōblasteh(ь) da se ne prikasajetь nikoi vladǫšti, ni inь nikto; kto li drьzenet(ь) i prikosnet' se da sę kažet(ь) gněvom c(a)r(ь)s(t)v(a) mi, i da bǫde nevěrenь c(a)r(ь)s(t)v(u) mi. 2. Selo Dьvigod sь selomъ Dlьbicǫ, i sь Črěšōvenoi, sь vinograd(i), s nivijemъ, sь žrъn'kami i s pašišti, sь planinami, i sь zaběloï i sь vsěmi pravinami i prěždezakon'noïmi ih. A sinori selь těhь: ōt Črьnogorę kako slazi Dol'čecъ na na (sic) Dlьbicǫ, ta na mogilǫ, na mramorь na Kr(ь)stenъ i niz dělь Butel'skoï pǫt, ta prěs Kavijanovo brъdo kako ide pǫt kь Ralici i na voïsu stavъ na Rudině, ta na drom koi ide na Ksilopigad’, ōt brъda togo na Běloï kamoï ta vьz dělъ na Dlьgę polěnǫ, ta na Gradište do Črьnogo kameně. 3. Selo Pobǫžda sъ vinograd(i), sь nivijemь, sъ žrъn’kamoï i sь pašišti, sь vsěmi pravinami i prěžde zakon’noïmoï ih. 4. Selo Koïdovo, i selo Dlъbica, i selo Raš’če sь vsěmi pravinami ihъ. 5. Selo Glumovo sъ metohem(ъ) sъ vinograd(i), s nivijemъ, sъ žrъn’kami i sь vsěmi pravinami ih. 6. Selo ... telem i sь metohemь, sь vinograd(i), s nivijemь, i sь vsěmi pravinami i prěždezakon’noïmi ih. 7. Selo Zdunę vь gorě, i sь zaselkoï těmi, sь Bliznьskom, sь Mokrosěki i sь Golěmoïmь pod(o)mъ i sь Popověni sьvinograd(i), s nivijemъ sь žrъn’kami, sь zimovišti, sъ lětovišti, sъ planinami, sь lovištemь zvěrnoïm(ъ) i roïbnoïmъ, i sь zaběloï, sь vsěmi pravinami i prěždezakon’noïmi ih. 8. Selo Sušica sь Popovijani sь selom(ъ), sь vinograd(i), s nivijemъ sь nivijem(ъ) (sic), sь planinami i sь vsěmi pravinami ih. 9. Selo Gradečnica sь Popov’jani, sъ vinograd(i), s nivijemъ i sь vsěmi pravinami ih. 10. Selo Brod a v’ nemъ metohъ M(a)ti B(o)žija jepiskepsis (?), s nivijemъ, sъ vinograd(i), sъ žrьn’kami sь livad(a)mi, sь lětovišti, sъ zimovišti, sь brodninami sъ mostninami, sъ lovištem zvěr’noïm i roïbnoïmъ, i sь trъgomъ i sъ panagiremь iže staetь .I. septem’brě, i vsakǫ ned(e)lę trъgъ, i sь dohodkomь trъga togo, i sь vsěmi pravinami i prěždezakon’noïmi ih. A sinorь Brodu počinajetъ ot Gradišta vьs Temni dolь, na Plěšь na Kozijǫ stěnǫ, ta na Peštecъ, na pažiti, na Běl’kovь torь na Šip’kovicǫ, na viništa, na Ōr’licǫ, na Vasilevo selište, vьs hrid na Kalavarь, na Ględulę, na Duš’če, ōt Kičavǫ do Tudorova dola. 11. I vь Prilěpskoi ōblasti selo Krǫpa vlasoï, i vь nem metoh Sp(a)sъ, darovanoje Romanomъ c(a)remь, sь nivijemь, sь mlinoï, sь zaběloï, sъ lětovišti, sъ zimovišti, sь planinami i sь vsěmi pravinami i prěždezakon’noïimi ihъ. A sinor’ mu ōt Uš’ča, na Gra(di)šte Gor’ne, na Draganovę cr(ь)kvǫ na Črьv’sko Gradište, na kr(ь)stъ po hridu na Mohnatecъ, vьs hridъ do Sǫdišta nadъ Tihovecъ, na Dědino ōsoje, na Golěmi kamoï, na Vilъskoï kladezь, meždju ōba Eleně, na prěslo[pь po hridu go(r)oï E(la)]nę 12. Zdunę, Sušica, Gradeč’nica Brod sь [S]lan’skomь i sь Bar[barasom]ь i [Kr]ǫpa. Vsa ta města paričk[a sǫ]t, rekǫšte Prьdalika, da ne meteha nikto ni jekso prikisati, ni prodati vьnъka ni nivǫ ni vinograd. 13. Vь Položkoi ōblasti selo Rěčici, i to darovan’noje s(ve)toïmь Romanomъ c(a)rjemь S(ve)tōmu Geōrgiju sъ vinograd(i), sь nivijemъ, (i) sъ žrъnъkami, sъ perivolmi, sь sěnokosi, sь zaběloï, sь planinami, sь lovištemъ zvěrnoïmъ, i sь vsěmi dohodkoï i sь vsěmi pravinami, i da ne meteha nikoi kefalija, nikōtori vlad(a)lecъ c(a)r(ь)s(t)v(a) mi ni vlad(a)l’ci g(o)s(podst)vujǫštih po c(a)r(ь)stvu mi, da ne ima vъlěsti vъ selo Rěčici, ni sǫditi, ni svęzati, ni globǫ vьzęti, nikōi dohodokъ vьzęti, [vsakoï dohōdokъ i birokъ z]akōn’noïi da si v’zima cr(ь)kva. 14. A sinorъ selu tōmu: ōt izvora Rěčickǫjǫ rěkǫ na desnō vъz [dolь...ni]zъ brьdo na Ōslъnikъ, ta na Ivanovь dolь, ta pō rovčišta, ta meždu Prěslopь, i meždu Ōgraždenikь prěz brъdo na izvorь Pal’čiškǫ rěkǫ, i nizь rěkǫ do Katafigě, ta vъzь brьdo na kraište kako slazi (Li)secь vьs kraište Liseč’kō, niz gvozdъ na studen’čecь, ta na Glьbokoï dolь, i ōt Glьboka [dola ... a ōt] sěver’nę ... stranę prězь lǫgь prěko Velikǫ rěkǫ, ta nizь Velikǫ do Htětovьskǫ brazdǫ]... [...o na Točilъ koi laz...ad... [L]ěskovijane ... vъz brьdō do g(o)r... desno... [p]ǫtemь ... [Su]hǫ... planinǫ ...št.. nizь gvozdь na Rěčičkǫ rěkǫ d[o] izvora jejǫ, i tō vse paričkō městō. 15. I vь Gornemь Polozě selo ... [n]ivijemь sь v[in]ograd(i), sь žr[ъnь]kami, [sь vs]ěmi [pra]vinami ih. 16. Selo Tōčilъ i planina rekōma sь vseja pravinojǫ. 17. Selo Banici sь nivijemь sъ vinōgrad(i), sъ žrьn’kami, i sь vsěmi pravinami. 18. Selo ...jane sъ planinǫ rekomǫjǫ Mramorъ, i sь vsěmi pravinami 19. Selo Nahovo sь parikoï, sь nivijemь, sь livad(a)mi, sь lovišti roïbnimi i sь vsě i sь vsěmi (sic) pravinami. 20. Selo Tavorь, gradište i s polemь [sь] nivijemь, sь livad(a)mi, sь Ezerom(ь) blatnimъ, sь [zaběl]oï, sь lovišti zvěr’noïmi i roïbnimi, i sь vsěmi pravinami [ih. 21. Se]lo Bistrica vь Babuně, sь pašišti, [sь lětō]višti, sь zimovišti, i sь vsěmi pravinami ih(ь). 22. Selo ... [Svetoï] Ïōan(ь) B(o)gōslovecь, sь pašišti, sь niviem i sь vsěmi pravinami. 23. Selo Dǫbnica sь Rakoït [..., sь niviemь, sь] zaběloï, i sь vsěmi pravinami ... [me]t[oh] pod ha...anem S(ve)toï Vasilije, sь vinograd(i) s niviemь, sь [livadami], sь vsěmi pravinami i sь lōvišti roïbnnim[oi] vo ... Podmirьz[r] ... katunьs(k)ah ... s niviemь, sь livad(a)mi, sь lōvišti i sь vsěmi pravinami. 24. S... meto[hь] S(ve)toï Lu[ka] ... e ... vь, bokō...e...že...i sъ [vsěmi] pravinami. Metōh vь Vьlьbǫži S(ve)toï Nikōlae vь ko[lu]ši, sь vinograd(i) i [s nivijemь] i sь vsěm[i p]ravinami. 25. Selo Lъženi sь vinōgrad(i), s niviemь i sь vsěmi pravnami. 26. Selo Ranoï lǫgь s niviemь, sь sěnōkōsoï i sь vsěmi pravinami. 27. Selō Vitino i Binečь, sь vsěmi pravinami ih. 28. Ta vsa pr[o]razuměvь c(a)r(ь)s(tvo) mi viděvь podanija i utvrъždenoïja i zapisanoïja prěžde mene boïvšiih, s(ve)toïih(ь) i pravorěrnoïihь (sic) c(a)rei i kralei, i c(a)r(ь)s(t)v(o) mi těmь vьslědue, molę sę i pripad(a)jǫ, prosǫšte m(i)l(o)s(t)ь i pomoštь ōt s(ve)tago velikōm(ǫ)č(e)n(i)ka Hr(i)s(to)va Geōrgija Gorga, i vь braneh pobědonosca, i priložih s(ve)těi cr(ь)kvi jegō Selo [Koza]revo. Ōbrěte ego... c(a)r(ь)s(t)v(o) mi prěžde dan’noe s(ve)toïmь Rōmanom(ь) c(a)remь, sь Barōvom(ь), sь Sinskōmь i sь cr(ь)k[vijǫ] S(ve)toïmь Ïōa(no)mь Zlato[ustomь] i sь vsěmi tami zasel’koï, sь vinograd(i), s nivijemь, sь perivol’mi, sь vodě[inica]mi, sь [s]ěnokōsoï, sь zaběloï, sь lovišti roïbn[i]mi i zvěr’noïmi, i sь planoïnami, i sь vsěmi pravinami prěždezakōn’noïimi ih. I ešte priloži c(a)r(ь)s(t)v(o) mi selō Kalugerōvěnǫ sь vinōgrad(i), s niv[ije]mь, sь zaběloï, i sь vsěmi pravinami. 29. I ešte [priloži] c(a)r(ь)s(t)v(o) mi vь Zlatici selo Kalugerovь dolь, i vь ne cr(ь)k(o)vь S(ve)toï Geōrgie da bǫde sь sedešti igumenь ... [dohō]dokь c(a)r(ь)s(t)v(a) mi i tako [...a...ldčnǫ...] [jako srьd...s]ę ōbrětajǫtь ... [s]tago... d(o)h(ō)dokь ... [ni v]ь župě ili u koemь libo grad(ě) ili u čiemь libō selě čl(o)v(ě)kь [svetago Ge]ōrgija, da ne sǫdi nikōi vlad(e)lecъ po drьžavah c(a)r(ь)s(t)va mi, ni da podav ... zdav sunję (?), na lju[demь] S(ve)tago Geōrgija, nь ō vsakōm(ь) dlьgu da sǫdi igumenь nastojǫštii, i sь igumenověmь ōtrokōm da sę vьzima vsakoï dlьgь. Kto li se naide sǫdivь člověku S(ve)tago Geōrgija posilijemь i ōtroka davь našago, ili go svezavь bezь igumenova sǫda bǫd i na nemь klętva B(o)žija i s(ve)toïh pravověr’noiïh c(a)rei, i da plati dimosiōn .Ḟ. zlaticь. I udava iže sę ōpadaetь drugь druga prědь vlad(a)lci ili potkǫiže udavaetь, da ne vьzima na cr(ь)kovnim čl(o)v(ě)cě nikto vladušti, razvě da si vьzima cr(ь)kva na svoimь si čl(o)v(ě)cě, ni zla da něstь ljud(e)mь S(ve)tago Geōrgija, popovomь i popovijanom iže sę ōbrětajǫtь pod ōblastijǫ S(ve)tago Geōrgija, da ne meteha nikōi episkupь ni dohōd(ь)kь vьzęti ni zaprěštenija postaviti na ierěehь, …ar…h i episkupu poměnь, a eksarha toi vsakoï dohōd(ь)kь s(ve)šteničkoï. Tō v’se da e cr(ь)kvi S(vet)ōmu Geōrgiju. Da ne meteha tu vьlaziti vь sela i metohie popověhь d(u)hōvno čto vzęti ni eksarhъ ni prōt(ō)papa [nь] vse tō cr(ь)kvi S(ve)tōmu Geōrg(iju) … poneže bō vsaka globa … [do]hōdьkь cr(ь)kvi darovanь estь. A navodčii štō para egova istina, vraždǫ …d[ěvičь] razboi i kōnskǫ kraždǫ, da si vьzima crьkva na svoih si ljud(ě)hь, i tiję vraždi da sę ne vьzimaǫtь na selěhь, razvě na iscih nь i tō sǫdomь, priselicę da ne plaštajętь metohijǫ S(ve)tago Geōrgija, ni voloberъštinǫ, ni per’pera ni dimninǫ. Ašte kto vьlezě na metohie S(ve)tago Geōrgija u kojemь libo selě, bezь arhimędritova vьprošenija, ili v[ь]planinoï, ili pašišta, ili vь zabělǫ, ili vь lovišta roïbna ili zvěrna, ili lěsь i drěvo usěšti vь cr(ь)kovnōmь brьdě, ili voděnicǫ postaviti na cr(ь)kovnoi vodě, koja teče ōt cr(ь)k(o)vna izvoda, ili konei pasti na cr(ь)k(o)vnoi zemli, ili rodǫ povede prězь cr(ь)k(o)viǫǫ zemljǫ, ili nivǫ poōravь bezь igumenova bl(ago)s(lo)venija, klęt’va B(o)žija na nem(ь) i S(ve)tago Geōrgija, i s(ve)toïh(ь) pravověr’noïih(ь) c(a)rei i kralei, voïšepisanoïh(ь), i da sę prodastь vь demosijǫ .Ʒ. per’per. Sija vsa darovannaja s(ve)toïimi i pravivěr’noïimi c(a)ri i kraloï voïšepisan’noïimi, i priložen’naja c(a)r(ь)s(t)v(o)mь mi, i darovan’naja ōt pročiih(ь) vlastelь u poměnь, to vsa da drьžit S(ve)toï Geōrgie Gorgos i pobědonosecь, i vь nem(ь) nastojǫštii č(ь)st(ь)noïi archima(n)drit i ōb’javlenijemь segō HRISŌVULŌ poneže da go imat c(a)r(ь)s(tvo) mi hodataja i pomoštnika, vь vsakoïh(ь) n[apa]steh i ratehь. A ōt rabotnikь c(a)r(ь)s(t)v(a) mi posilaemoïh(ь), po vs[a vr]ěmena po horah i po gradověhь, branih vьspriemati čto, da ne vьlazęt ni zabavlějǫt ni pakostetь metohomъ ni selomь ni horah c(a)r(ь)stva mi, ni sevastь, ni duka, nu kastrofilakь, ni prahtori, ni k’nęzь, ni tōpštikalь, ni vinar, ni komisь [sь konьmi, ni stratorь, nii izgon’čija grad(u), ni pisecь, ni apod(o)hatorь, ni gjerakarь, ni psar’, ni desetkare p’čelьni, ni ōv[či], ni trě[v]nninǫ, ni slonovštinǫ, ni komada, ni m[it]ati, ni košar’štinǫ, ni volober’štinǫ, ni namet’ka žitna ni vin’na, ni męsna, ni sirena, ni grad(a) zidati ni bljustii, ni temnica bljusti, ni ōrati, ni kōpati vinograd(a), ni sěno kositi, ni žęti, i c(a)rinǫ vьzęti čl(o)v(ě)ku S(ve)tago Ge[ōr]gija i na kōemь trьgu, ni dijavato vьzęti, ni mostninǫ, ni čl(o)(ě)[ka] garepsati, ni kōně, ni vola, ni ōsla. Ta vsa m(i)l(o)s(t)ijǫ c(a)r(ь)s(t)v(o) mi prěda podarovanijemmь sego HRISŌVULA(†) dōndeže oïme H(ri)s(to)vo na Zemli slavit’se. I po sьmrьti c(a)r(ь)s(t)v(a) mi, kogo B(og)ь izvolit postavit (i) na prěstolě c(a)r(ь)s(t)v(a) mi, ili kto lub(o) bǫdet(ь) ōt sǫrodnikь c(a)r(ьst)va mi, molę ne razorit(i) ni popr[ati s]ego HRISŌVULA nь pače podarovati i ponavlěti, i potvrьždati sь usrьdoïjemь, bl(a)gočst(ь)no bo jes(tь) tako tvorit(i) s(ve)toïmь i pravivěrnoïmь c(a)remь i kralemь. Ašte li se kto ōbrěštetь uhoïštreniemь diavoloïmь, prěstupit(ь) sija povelěnaja i popr[ati s]ego HRISŌVULA tōmu da estъ sǫper B(og)ь i prěč(i)staja M(a)ti ego, vь sim(ь) věcě i vь gredǫštiimь strašnoïmь sǫdišt[i vt]oraago prišьstvija i s(ve)toï Geōrgie vь braneh(ь) vь město [pomo]šti da mu estь sǫpostatь, zde i na strašněmь sǫdišti, i da [estь …] … proklet, trьklet(ь) ōt G(ospod)a B(og)a vsedrьžit[el]ě i ōt [prěčistoïjǫ] ego M(a)t(ere) i siloję č(ь)st(ь)nago i životvoręštago kr(ь)sta, i ōt četoï[rehь evang[elist], ōt .VÏ. ap(o)s(to)lь i ōt T[IÏ] ō(tь)cь noïkei[skoïih i] ōt s(ve)toïih pravověrnoïih c(a)rei i kralei voïšepisannoï h… pisa sę i po(d)pisa …ar… [Svetomu Ge]ōrgiju Go[rgu po]bědonoscu, na vsakōe utvrьždenoïe … vь beskonečnǫjǫ … KŌSTADINЬ V H(RIST)A B(OG)A VĚREN(Ь) C(A)RЬ I SAMODRЬŽECЬ BLЬGAROMЬ ASĚNЬ